I. Những nét chính về tác giả – tác phẩm
1. Tác giả
– Hồ Nguyên Trừng (1374-1446), con trai trưởng của Hồ Quý Ly.
– Hồ Nguyên Trừng từng hăng hái tham gia chống giặc Minh xâm lược, bị giặc Minh bắt, đem về Trung Quốc.
– Nhờ có tài chế tạo vũ khí, ông được làm quan trong triều nhà Minh đến chức Thượng thư.
2. Tác phẩm
a. Xuất xứ: Văn bản trích từ thiên thứ 8, trong tập “Nam Ông mộng lục”. Tác phẩm được sáng tác trong thời gian ông ở Trung Quốc
b. Tóm tắt
Ông Phạm Bân có nghề y gia truyền, giữ chức Thái y lệnh, phụng sự vua Trần Anh Vương. Ông thường đem tiền bạc mua thuốc tốt và tích trữ thóc gạo giúp đỡ người nghèo. Một hôm có người dân đến xin ông chữa bệnh gấp cho người nhà đang nguy kịch. Đúng lúc đó sứ giả đến triệu ông vào cung vua chữa bệnh cho một quí nhân bị sốt. Thấy không gấp, ông đã đi chữa bệnh cho người dân trước, sau đó đến tỏ lòng thành với vua. Khi hiểu ý ông, vua từ quở trách chuyển sang khen ngợi ông.
c. Bố cục
– Phần 1: (từ đầu đến “người đương thời trọng vọng”): Giới thiệu về vị Thái y lệnh Phạm Bân
– Phần 2: (tiếp đó đến “lòng ta mong mỏi”): Phạm Bân kháng lệnh để cứu người nguy cấp trước
– Phần 3: (còn lại): Hạnh phúc chân chính của lương y họ Phạm
II. Trọng tâm kiến thức
1. Giới thiệu Thái y lệnh Phạm Bân
– Lai lịch: Cụ tổ bên ngoại của Hồ Nguyên Trừng, họ Phạm húy là Bân
– Chức vụ: Giữ chức Thái y lệnh để phụng sự Trần Anh Vương
– Hành động y đức:
+ Mua thuốc tốt, tích trữ thóc gạo, giúp kẻ tật bệnh cơ khổ
+ Bệnh dầm dề máu mủ cũng không hề né tránh
+ Giúp đỡ kẻ khốn cùng, cứu sống hơn ngàn người
=> Một lương y giỏi, hết lòng vì người bệnh, được người đời trọng vọng.
2. Y đức của Thái y lệnh được thử thách và bộc lộ
– Tình huống: Có hai người bệnh
+ Một người là quý nhân bị sốt
+ Một người dân thường đang nguy kịch
– Lựa chọn
+ Chữa cho người dân thường nguy kịch trước: Làm đúng lương tâm thầy thuốc. Nhưng trái với phận làm tôi => Tính mạng ông bị đe dọa.
+ Nếu chữa cho bậc quý nhân trước: Làm tròn bổn phận bề tôi, bảo toàn mạng sống. => Làm trái với lương tâm thầy thuốc.
+ Khẳng khái: “Tội tôi xin chịu” => Vì lương tâm thầy thuốc ông sẵn sàng hy sinh
=> Tình huống gay cấn, căng thẳng, thử thách ý đức và bản lĩnh của vị Thái y lệnh
| Người bệnh | Tình trạng | Lương y họ Phạm |
| Một người đàn bà dân thường | – Nguy kịch
|
– Không chần chừ, quyết ngay một đường ” Bệnh đó không gấp. Nay mạng sống…vương phủ”
– Đi ngay và cứu được |
| Một quý nhân trong cung | Bị sốt | Sau khi cứu người đàn bà xong mới quay vào cung |
=> Cứng cỏi, không sợ quyền uy, không ham danh lợi, giàu bản lĩnh, trí tuệ, khảng khái trung thực, không khéo trong ứng xử.
=> Phẩm chất: Giỏi chuyên môn, nhân đức, thương yêu người bệnh, không phân biệt sang hèn, không sợ quyền uy.
3. Vua Trần Anh Vương
– Thái độ: Lúc đầu quở trách nhưng sau đó hết lòng khen ngợi bậc lương y chân chính đã giỏi về nghề y lại có lòng nhân đức.
=> Là một minh quân sáng suốt, hiểu người hiền, quý trọng điều nhân đức.
– Thái y lệnh: Kháng chỉ => Không bị xử phạt mà được khen ngợi.
=> Đây là thắng lợi vẻ vang của ý đức, của bản lĩnh, của lòng nhân ái và trí tuệ của bậc lương y chân chính.
4. Hạnh phúc chân chính của bậc lương y
– Sự thành đạt, vinh hiển của con cháu Phạm Bân
– Sự ca ngợi của người đời.
=> Hạnh phúc của y đức là được đưa tay nghề cứu người, được người đời tôn trọng và là tấm gương cho con cháu noi theo.
III. Tổng kết
1. Nội dung
– Ca ngợi Thái y lệnh không những có tài chữa bệnh mà còn có tấm lòng nhân đức
– Giáo dục lương tâm nghề nghiệp, lòng nhân ái, bản lĩnh, trí tuệ
2. Nghệ thuật
– Mang tính chất giáo huấn
– Cách viết gần với sử.
– Sáng tạo các sự việc, tình huống gay cấn
– Xây dựng đối thoại sắc sảo, làm sáng lên chủ đề.
