I. Kiến thức cơ bản
a. Tác giả
– Nguyễn Ái Quốc (1890 – 1969) là tên gọi cảu Chủ tịch Hồ Chí Minh.
– Quê: Ở Nam Đàn – Nghệ An.
– Cuộc đời:
- Bác ra đi tìm đường cứu nước, đi sang Pháp và một số nước Châu Âu, Châu Phi, Châu Mĩ,…
- Bút danh Nguyễn Ái Quốc có từ năm 1919 – 1945 gắn với tờ báo “Người cùng khổ”, “Bản án chế độ thực dân Pháp” và một số truyện kí xuất sắc.
b. Tác phẩm
– Tác phẩm
- Những trò lố của Va – ren và Phan Bội Châu là truyện ngắn trong tập Truyện kí Nguyễn Ái Quốc, viết bằng tiếng Pháp đầu những năm 20 của thế kỉ XX ở Pháp.
- Đoạn trích kể về trò lố thứ tư, trò lố cuối cùng do toàn quyền Va – ren bày ra tưởng đề cao bản thân và nước Pháp nhưng ngược lại mua cười cho thiên hạ.
– Bố cục: Chia làm 3 phần
- Phần 1. Từ đầu đến…. “Phan Bội Châu vẫn bị giam trong tù”: Va – ren với lời hứa chăm sóc cho Phan Bội Châu.
- Phần 2. Tiếp theo đến ” Không hiểu Phan Bội Châu”: Cuộc chạm trán giữa Va – ren và Phan Bội Châu
- Phần 3. Phần còn lại: Thái độ của Va – ren với Phan Bội Châu
c. Giá trị nội dung
- Va – ren là kẻ gian trá, lố bịch, đại diện cho thực dân Pháp phản động ở Đông Dương. Phan Bội Châu kiên cường, bất khuất, xứng đáng là bậc anh hùng, vị thiên sứ, đáng xả thân vì độc lập, tiêu biểu cho khí phách dân tộc Việt Nam
d. Giá trị nghệ thuật
- Giọng văn hóm hỉnh, sắc sảo và khả năng tưởng tượng, hư cấu độc đáo.
- Khắc họa nhân vật bằng lời bình, bằng ngôn ngữ độc thoại, bằng miêu tả, thái độ, hành động.
- Khắc họa nhân vật bằng nghệ thuật tương phản, đổi lập.
II. Phân tích tác phẩm
a. Va – ren và những trò lố của y trước khi gặp Phan Bội Châu
- Y nhận chăm sóc cụ Phan Bội Châu nhưng đó lạo là một lời hứa không phải do Va – ren tự nguyện mà là do sức ép của công luận Pháp ở Đông Dương.
- Đó là một lời hứa rất đáng nghi ngờ vì:
- Mới “nửa chính thức hứa: cho nên có thể dễ dàng thay đổi.
- Tác giả nghi ngờ về thời gian và nội dung thực hiện: “Chăm sóc vụ ấy vào lúc nào, và ra làm sao?”.
- Hắn “Chỉ muốn chăm sóc khi nào yên vị.” → Coi lời hứa không quan trọng bằng việc ổn định của mình.
- Hơn nữa trước khi thực hiện lời hứa lại chẳng có gì đặc ân với Phan Bội Châu. → Giọng điệu mỉa mai, thái độ châm biếm sâu cay.
⇒ Trò lố đầu tiên và sự thâm hiểm, xảo quyệt của Va – ren.
b. Va – ren gặp Phan Bội Châu – Trò lố chính thức
– Nhân vật
| Va – ren | Phan Bội Châu |
| – Con người bị đuổi ra khỏi đoàn
– Con người bị đuổi ra khỏi tập đoàn – Kẻ phản bội nhục nhã |
– Người đã phải hy sinh cả gia đình và của cải để xa lánh khỏi phải thấy mặt bọn cướp nước mình
– Người bị kết án tử hình vắng mặt, bị đày đọa trong nhà giam, ngày đêm bị bóng dáng máy chém đe dọa vì tội “yêu nước” – Vị anh hùng xả thân vì độc lập |
→ Nhân cách đối lập
– Hành động và thái độ của Va – ren
- Vừa nói sẽ trả lại tự do vừa nâng cái gông đang xiết chặt Phan Bội Châu lên.
→ Vừa đấm vừa xoa, vừa đề cao và dụ dỗ, song lại dọa công việc của Phan Bội Châu sẽ thất bại.
– Đưa ra những lời hứa hão huyền.
– Lấy các tấm hương phản bội mà không bị trừng phạt để mua chuộc Phạn Bội Châu.
– Công khai đưa tấm gương phản bội của mình ra để làm ví dụ: “Hãy nhìn tôi này…tôi làm toàn quyền”.
→ Các chi tiết có chọn lọc, hình thức đối thoại đơn phương.
⇒ Va – ren một tên chính khách thực dân với nhân cách thấp hèn: một kẻ phản bội nhục nhã, một kẻ thực dụng
đê tiện, một kẻ xảo quyệt và bịp bợm trắng trợn đang thực hiện những trò lố bịch đáng cười.
c. Thái độ của Phan Bội Châu đối với Va – ren
– Trong cuộc đối thoại
– Im lặng dửng dưng thái độ coi thường Va – ren.
– Bản lĩnh kiên cường không chịu khât phục trước kẻ thù.
– Sử dụng phương thức đối lập.
→ Khiến kẻ thù phải ngạc nhiên, sửng sốt.
⇒ Phan Bội Châu là người yêu nước vĩ đại, hiên ngang, bất khuất. Một vị anh hùng có nhân cách cứng cỏi, kiêu hãnh, không chịu khuất phục trước kẻ thù.
